Klementynka mandarynka – Citrus clementina

cytrusy

Klementynka to owoc cytrusowy, który należy do najsmaczniejszych na świecie. Pojawia się w polskich sklepach w okresie zimowym – tuż przed Bożym Narodzeniem.

Krzew klementynki to koszt około 60 zł.

krzew klementynki

Duże drzewo klementynki to z kolei wydatek około 600 zł.

klementynka duże drzewo

Wyróżnia się wiele odmian Klementynki, większość z nas zna ich smak, ale w naszym kraju nazywamy je po prostu mandarynkami.

Nazwa „klementynka” nie jest często używana, choć owoc ten jest tak popularny – jak pomarańcza słodka i cytryna.

Pochodzenie i historia mandarynki klementynki

Nie da się ukryć, że dzięki swoim specyficznym właściwościom klementynka oddziałuje niemal na wszystkie zmysły człowieka. Jej dzieje są niemal tak samo fascynujące jak smak.

Co więcej, jej związki z mandarynkami są tak bliskie, że niejednokrotnie określa się ją mianem mandarynki klementynki.

Skąd pochodzi klementynka

Nosząca kobiece imię Klementynka roztacza wokół siebie pewnąaurę tajemniczości. Dlatego nie dziwi fakt, że w gruncie rzeczy niewiele wiadomo o jej pochodzeniu.

mandarynka klementynka

Część przekazów jej ojczyzny doszukuje się w krajach azjatyckich, jakkolwiek nie brak tez teorii sugerujących jej związki z Afryką, Brazylią, Stanami Zjednoczonymi czy rejonem Morza Śródziemnego.

Podobno najsmaczniejsze mandarynki klementynki przyjeżdżają do nas z Turcji, Włoch, Hiszpanii oraz Izraela, ale jak jest naprawdę, o tym musi chyba przekonać się każdy, degustując owoc.

Jak powstała mandarynka klementynka

Jak się okazuje, związki klementynki z mandarynką nie są bynajmniej przypadkowe. Do niedawna uważano że jest to hybryda mandarynki śródziemnomorskiej i pomarańczy gorzkiej, ale w 2002 roku teoria ta została obalona.

Według Francuskiego Narodowego Instytutu Badań Rolniczych na Korsyce (INRA), po badaniach chromosomów tego cytrusa, stwierdzono, że gatunek wyhodowano poprzez skrzyżowanie ze sobą mandarynki śródziemnomorskiej i pomarańczy słodkiej.

Uważa się że klementynka powstała w 1902 roku w małej wiosce niedaleko Oranu w północnej Algierii, jako przypadkowa siewka mandarynki śródziemnomorskiej. Jej pierwszym hodowcą był pochodzący z Francji misjonarz Clement Rodier. Nazwa „Klementynka“ wywodzi się właśnie od jego imienia.

Wygląd i właściwości klementynki

Utożsamienie klementynki z kobietą niejako automatycznie kieruje uwagę na jej cechy fizyczne, przede wszystkim ogólny wygląd.

Przy okazji, wracając już do kategorii owoców i zrywając z ich uosabianiem, można zadać sobie pytanie o cel jej hodowli.

Jakie właściwości poza walorami smakowymi mają jej owoce?

Owoc Klementynki

Jeśli widzisz po raz pierwszy klementynkę, nie dziw się, że możesz ją pomylić z mandarynką, do której jest bardzo podobna, choć różni je wielkość owoców. Owoce klementynki zwykle mają kulisty kształt, spłaszczony na samym wierzchu.

klementynka, clementynka owoc

Są o średnio-małej do średniej wielkości jak na mandarynkę. Skórka mandarynki klementynki jest gładka, przybiera barwę ciemnopomarańczową, a pomarańczowy miąższ, podzielony na 8 do 14 segmentów, wydziela słodki, przyjemny aromat.

Klementynka w przeciwieństwie do tradycyjnej mandarynki Citrus reticulata, nie posiada pestek lub zdarzają się one bardzo sporadycznie. Owoc ten przez cały rok przechodzi różne etapy dojrzewania, a o zakończeniu tego procesu świadczy możliwość łatwego obrania ze skórki.

Jak poznać niedojrzałą jeszcze klementynkę? Świadczy o tym zielonkawy odcień skórki i jej ścisłe przyleganie do miąższu. W pełni dojrzały owoc klementynki przechowuje się lepiej niż u np. mandarynki Satsuma, ponieważ nie ma tendencji do “puchnięcia”.

Między innymi dlatego w uprawach komercyjnych klementynki mimo mniejszej mrozoodporności, są bardziej popularne od satsum i stopniowo wypierają je z mandarynkowych sadów.

Klementynka drzewko

Mówiąc o klementynce mamy na myśli nie tylko owoc ale i roślinę – drzewko. Drzewko klementynki charakteryzuje się zwartą koroną i mniejszymi od pomarańczy słodkiej czy cytryny liśćmi. Liście mają kształt lancetowaty, wydłużony, wąski.

Są gęsto ułożone na łodygach rośliny przez co nadają jej bardzo ornamentalny wygląd. Wyglądem nie różnią się wiele od mandarynek śródziemnomorskich np. Citrus deliciosa. Drzewko klementynki (dobrze rozkrzewione i zakorzenione) może wykazywać mrozoodporność do -7’C, jednak w uprawie doniczkowej nie należy narażać rośliny nawet na krótkotrwały czy najmniejszy mróz.

Kwiaty klementynki charakteryzują się białymi płatkami, zielonym słupkiem (u kwiatów żeńskich) i żółtymi pręcikami. Są raczej małe w porównaniu z innymi cytrusami, ale w bardzo dużych ilościach i gęsto rozmieszczone.

Podczas kwitnienia zdarza się że plantatorzy zakrywają drzewka specjalną przeźroczystą włókniną, aby zapobiec zapyleniom krzyżowym, przez co mają pewność, że owoce będą bezpestkowe.

Mała pocieszycielka

Klementynki są bardzo chętnie jedzone przez ludzi w różnym wieku, nie tylko dzieci. Wynika to m.in. z obecności w ich skórce olejków eterycznych korzystnie wpływających na dobry nastrój.

Dzięki klementynce w mózgu podnosi się poziom serotoniny, która stymuluje poczucie szczęścia i zadowolenia. Taki efekt można uzyskać nie tylko poprzez jedzenie klementynek, ale także używanie kremów z pochodzącymi z niej ekstraktami.

Uprawa doniczkowa i komercyjna klementynki

Uprawa klementynek, w domu jest średnio-trudna i nie powinna nastręczać wielu przeciwności. Krzew klementynki i drzewo klementynki są dostępne cenowo dla każdego Polaka – przyszłego fanatyka cytrusów. Trzeba zadbać przede wszystkim o odpowiednią ziemię, która musi być przepuszczalna, lekko kwaśna i próchniczna.

Pod żadnym pozorem nie wolno przesadzać z podlewaniem – należy zadbać o wilgotne, ale nie mokre podłoże. Zarówno w okresie letnim jak i zimowym co jakiś czas powinno się zraszać liście rośliny.

Dzięki przycinaniu nadajemy koronie klementynki zwartą strukturę. Drobniejsze niż u pomarańczy liście sprawiają, że można stworzyć z niej bardzo gęstą “kulę”.

Młodsze mandarynki klementynki warto co kilkanaście miesięcy przesadzać z doniczki do doniczki o większym rozmiarze. Starsze lepiej pozostawić w spokoju.

Jako roślina ciepłolubna, klementynka w lecie może być postawiona na zewnątrz w dobrze nasłonecznionym miejscu. Zimą natomiast trzeba przechowywać ją w jasnym pomieszczeniu, w temperaturze ok. 15 stopni Celsjusza.

Klementynka jest cytrusem zaliczanym do tych o mniejszym, ogólnym zapotrzebowaniu na słońce i upał, które konieczne są do dojrzewania owoców.

Klementynkę nawozimy standardowo, tak jak inne cytrusy, nawozem NPK oraz nawozem z mikroskładnikami.

Komercyjnie uprawiane klementynki szczepione są na podkładkach. W zależności od miejsca uprawy najbardziej popularne to: pomarańcza gorzka, cytranga Troyer i Carrizo, mandarynka Cleopatra, Poncirus Trifoliata, citrumelo Swingle, cytryna Volkamer, cytrandaryny.

Klementynka jest jednym z monoembrionalnych cytrusów. Znaczy to, że rośliny, które wykiełkują z jej pestek w większości nie będą posiadać cech drzewa matki.

Dlatego siewki klementynki nie nadają się jako podkładki, ponieważ trudno powiedzieć jakie, jako podkładki, będą mały cechy. Są za to ciekawymi roślinami z punktu widzenia prowadzenia badań nad powstawaniem nowych odmian z jej pestek.

Odmiany Klementynek

Commune – zwana także Algier, to tak zwana “standardowa” klementynka, razem z innym szczepem Monreal jest uważana za pierwsze odkryte naturalne klementynki w Algierii.

Nour – klementynka marokańska, średnio późna odmiana o dobrej jakości owocach.

Monreal – odmiana odkryta nieco później od Commune bo w 1940 roku, lecz praktycznie w tym samym miejscu. Jedna z tych dwóch klementynek powstałych naturalnie. Dojrzewa wcześnie bo już w październiku, przez co ma duże znaczenie w uprawie w basenie śródziemnomrskim. Cytrus ten w przeciwieństwie do innych odmian posiada regularnie owoce z pestkami, nawet bez zapylenia krzyżowego.

Clemenules – znana pod innymi nazwami Nules, Clementina de Nules. Jest to hiszpańska odmiana Klementynki powstała w miejscowości Nules, jako mutacja Monreal. Jedna z najlepszych smakowo – przez swą słodycz – klementynek. Najczęściej uprawiana odmiana, dojrzewająca w listopadzie, bardzo produktywna.

Marisol – odmiana o większych od Clemenules owocach, wartościowych choć mających tendencje do opadania podczas ulewnych deszczów. Z tego powodu zbierane są nawet jeszcze jako zielone i traktowane gazem pobudzającym wybarwianie. Dojrzewa październik – listopad.

Fina – hiszpańska odmiana, jedna z popularniejszych, bardzo produktywna i uważana za bardzo smaczną.

Corsica – odmiana uprawiana na Korsyce czyli w jedynym miejscu we Francji, gdzie klementynki są uprawiane komercyjnie. Ponadto odmiana rozpropagowana po całym świecie, bardzo popularna.

Oroval – naturalna mutacja odmiany Fina.

Caffin – odmiana wcześniejsza niż inne Klementynki. Bardzo dobra jakość owocu. Popularna szczególnie w Hiszpanii.

Przeczytaj także:

Uprawa cytrusów